Normaal kattengedrag
Normaal kattengedrag is in feite het natuurlijke soorteigen gedrag van een kat. Iedere kat zal dit gedrag in meer of mindere mate laten zien. Zo zijn kittens erg actief en zijn ze dol op klauteren en klimmen. Hiermee oefenen ze hun vaardigheden waar ze later veel profijt van kunnen hebben. Bij voorbeeld door in een boom te kunnen vluchten wanneer er een blaffende hond achter de kat aanzit. Met nestgenoten spelen ze veel en vaak en soms gaat dit er hardhandig aan toe. Kittens oefenen zo hun vaardigheden die ze naderhand nodig hebben om zich te verdedigen. Wanneer ze aangevallen worden door buurkatten of omdat ze hun territorium moeten verdedigen tegen indringers. En niet te vergeten een knokpartijtje om een krols vrouwtje.

Ongewenst gedrag
Kittens kunnen gedrag laten zien dat jij niet wenselijk vindt. Gedrag dat vanuit het perspectief van de kat heel normaal is. Bij voorbeeld het klimmen en klauteren. Misschien heb je het al meegemaakt dat jouw kitten in volle vaart de gordijnen inklimt. Of tegen de muren omhoog klautert wanneer je stevig en dik behang hebt. Als je niet zo veel om je spullen geeft, is dit een heel leuk gezicht. Maar als je net nieuwe gordijnen hebt, vind je dit vast niet leuk. Dat er een keer wat sneuvelt is bijna niet te voorkomen met kittens.  Berg je kostbare en breekbare spullen daarom een tijd veilig op. Wanneer je wat hoge klimpalen in je huis zet, is de kans groot dat het kitten zich daar op richt en niet op jouw gordijnen. Je kunt ook een speciale klimwand maken door een deel van een muur te beplakken met jute. Wanneer je veel speelt met jouw kitten, dan kan hij zijn energie goed kwijtraken. Met pingpongballetjes en propjes papier kunnen kittens zich goed vermaken. En met een speelhengel krijg je ze goed in beweging en kunnen ze flink heen en weer rennen. 

Probleemgedrag
Van probleemgedrag spreken we wanneer er sprake is van gedrag waar jij en soms ook je kitten last van heeft. Een goed gesocialiseerd kitten dat uit een warm nest komt waar hij goed is verzorgd en veilig is geweest, zal niet zo snel probleemgedrag laten zien. Zeker wanneer hij ook voldoende tijd met moeder en nestgenoten heeft doorgebracht. Probleemgedrag dat we als gedragstherapeut vaker bij kittens zien is het te hardhandig spelen. Vaak zijn dit kittens die op te jonge leeftijd uit het nest gehaald zijn of die om een andere reden moeder en nestgenoten te vroeg verloren zijn. Hierdoor hebben deze kittens niet geleerd geremd te spelen want dat leren ze van hun nestgenoten. En wanneer een kitten alleen bij jou in huis woont, zal dit hardhandige spelen zich op jouw armen en benen richten. En dit betekent dat jij dit het kitten nog moet aanleren. Dit kun je doen door het spel te stoppen wanneer het kitten te hard speelt. Het kan ook zo zijn dat een kitten zich verveelt, omdat hij zijn nestgenoten niet meer om zich heen heeft waar hij veel mee speelde. Hierdoor kan je kitten te wild en agressief gaan spelen. Daarom is het zo belangrijk om jouw kitten veel afleiding te bieden en dagelijks een paar keer met hem te spelen. Je kunt ook een flink probleem hebben wanneer je een kitten in huis hebt genomen als maatje voor jouw kat. Misschien is jouw kat niet direct gecharmeerd van dit nieuwe maatje en valt het kitten aan. En jouw kitten is nog relatief klein en kwetsbaar en niet gewend om agressief aangevallen te worden.
Het kitten wordt bang, vlucht weg en zoekt een veilige schuilplek. En durft wellicht niet meer zo snel tevoorschijn te komen. Daarom is het belangrijk om het nieuwe kitten rustig en stapsgewijs te introduceren bij de kat die al in huis is. En zo een valse start te voorkomen.

Is een kitten dan nog steeds leuk?
Een kitten blijft leuk ook al heb je misschien wel eens last van zijn gedrag. Probeer te ontdekken waarom een kitten doet wat hij doet. Dan begrijp je zijn gedrag en kun je daar goed op reageren. Als er toch een keer iets sneuvelt, bedenk dan dat alle spullen vervangbaar zijn en jouw kitten niet expres iets kapot maakt. Als je dat voor ogen kunt houden, dan blijft het leuk om een kitten in huis te hebben.

Ouder worden komt met gebreken
Wat ik vaak van katteneigenaren hoor is; “maar hij reageert helemaal niet bij een onderzoek door de dierenarts”, “hij mauwt niet”, “hij springt nog steeds op het aanrecht”. De beloning van het lekkers dat op het aanrecht ligt is echter zo belangrijk dat hij de pijn bij het springen voor lief neemt. Of er wordt gezegd; “tja hij wordt een dagje ouder dus hij springt minder goed of kan zijn vacht minder goed verzorgen”. En ja ouder worden komt met gebreken, maar als je kat bijvoorbeeld (beginnende) artrose heeft, dan kan de pijn die hiermee gepaard gaat goed bestreden worden. Ook denken veel mensen nog dat een kat alleen spint wanneer deze zich op zijn gemak voelt. Dit klopt echter niet, een kat kan ook spinnen om zichzelf gerust te stellen omdat hij pijn ervaart. 

Observeer
Katten laten pijn slecht laat zien en soms komt dat omdat de verandering zo geleidelijk is dat het eigenlijk niet opvalt. Katten voelen zich kwetsbaar wanneer ze pijn ervaren, normaal gesproken is een kat een jager, maar als ze zich kwetsbaar voelen dan kunnen ze zich als een prooidier gaan gedragen. Het is belangrijk om je kat goed te observeren in het gedrag en lichaamshouding om hem pijn te kunnen herkennen. Observeer hem sowieso om het ook op de lange termijn te kunnen herkennen. Zijn er bijv. gedragingen of uitingen die je normaal nooit zag, eet hij minder, loopt hij andere routes, vermijdt hij bepaalde hoogten, meer agressie, teruggetrokken, slechte vacht, minder spelen, gebit enz. Dit kan je een indicatie geven van pijn.

Verschillende soorten pijn
Er is een verschil tussen acute en chronische pijn. Acute pijn ontstaat vaak door een verwonding. Het gedrag zorgt ervoor dat het deel dat pijn doet ontzien wordt zodat de wond kan herstellen. Deze pijn kan, mits niet behandeld, wel overgaan in chronische pijn. Dit zie je soms bij gebitspijn.
Chronische pijn zie je helaas minder snel omdat de pijn vaak geleidelijk toeneemt. Zoals bijvoorbeeld bij (beginnende) artrose, blaasproblemen, chronische maag-darmproblemen (zowel diarree als opstopping), leverproblemen, alvleesklierontsteking, tumoren en gebitsproblemen. 

Stress of angst
Ook is het lastig om stress of angst van pijn te onderscheiden. De meeste katten die pijn ervaren kunnen stresssignalen of angstig gedrag laten zien omdat ze pijn hebben. Je kat kan zich dus anders gaan gedragen omdat hij stress of angst ervaart, maar het kan dus ook in combinatie met het voelen van pijn zijn. Soms is er een directe aanleiding zoals agressie na een val van een balkon, of dat hij vaker schrikt omdat er op zijn pootje is gestaan. Maar er is niet altijd een directe aanleiding te achterhalen en dan moet je dus op het veranderd gedrag letten.

Aan de hand van onderstaand plaatje kan je een inschatting maken of en in hoeverre je kat pijn ervaart. Zie je deze signalen/houdingen niet dan hoeft dat trouwens nog niet te betekenen dat je kat geen pijn ervaart.

Hoe leren katten?
Kittens kunnen op verschillende manieren nieuw gedrag aanleren. Kittens “apen” bij voorbeeld het gedrag van hun moeder of broertjes en zusjes na. Wanneer één kitten in de gordijnen klimt, dan is de kans groot dat een broer of zus dat ook gaat doen. Kittens kunnen net als volwassen katten goed associaties leggen. Zo kunnen zij leren dat een bepaalde prikkel (een prikkel is iets dat je kunt zien, horen, ruiken of voelen) altijd iets tot gevolg heeft. Het horen van de deurbel betekent dan dat er vreemde mensen op de stoep staan en mogelijk naar binnen komen. Deze vorm van leren heet klassiek conditioneren. Kittens leren ook van hun eigen gedrag. En wanneer dit gedrag iets fijns oplevert (een positieve beloning), dan is de kans groot dat het kitten dit gedrag vaker laat zien. Maar het kan ook zo zijn dat een kitten een reactie op het eigen gedrag helemaal niet fijn vindt. En dat betekent dat hij dat gedrag waarschijnlijk niet meer zal tonen. Deze vorm van leren noemen we met een moeilijk woord “operant conditioneren”. Deze manieren van leren worden aan de hand van een paar voorbeelden verder uitgelegd.

Klassiek conditioneren
Bij klassiek conditioneren legt een kitten een relatie tussen oorzaak en gevolg. Bijvoorbeeld: als jij rond etenstijd naar de keuken loopt en het keukenkastje open maakt waar de voerblikjes van het kitten staan, dan weet het kitten dat hij eten krijgt. Hij herkent alle stappen die je zet omdat je die in een vaste volgorde zet. Hij hoort je naar de keuken lopen, het kastje openen, het geluid van een blikje dat opengemaakt wordt en hij weet: dat betekent eten. Daarom komen ze op die vaste tijdstippen ook achter je aangerend wanneer je de keuken inloopt. En als je het kitten altijd iets te eten geeft als jij de keuken in loopt (een kattensnoepje, een stukje kaas of worst), dan komt hij altijd de keuken in gerend wanneer je daar naar binnengaat. Dat kan ook wel eens vervelend zijn. Dus als je dat niet wilt, moet je het kitten niet altijd iets geven als je in de keuken bent. 

Operant conditioneren
Bij deze vorm van leren, leert het kitten van het eigen gedrag en de gevolgen die dat heeft. En dan is het de vraag of het kitten die gevolgen leuk of niet leuk vindt. Vindt hij de gevolgen leuk, dan is de kans groot dat hij het gedrag vaker laat zien. Vindt hij de gevolgen niet leuk, dan is de kans groot dat hij dat gedrag niet meer zal vertonen. Bijvoorbeeld: als jij een klim- en krabpaal voor het kitten neerzet, dan hoop je dat hij die gaat gebruiken en niet aan jouw bank krabt. Hoe kun je jouw kitten nu leren aan die krabpaal te krabben? Door hem iedere keer als hij aan de krabpaal krabt, te belonen  met iets dat hij lekker vindt. De kans is dan groot dat hij vaker aan de krabpaal gaat krabben. Het kitten leert immers dat het krabben aan de krabpaal iets lekkers oplevert. Op een vergelijkbare manier kunnen kittens ook gedrag afleren. En daar hoef je zelf niet altijd wat voor te doen. Bij voorbeeld: kittens vinden het leuk om flink te klimmen en te klauteren. Wanneer hij in een plant klimt en met plant en pot omvalt, dan zal hij daar flink van schrikken. Het geeft een hoop kabaal en als het tegen zit heeft hij zijn pootje ook nog bezeert. De kans is groot dat het kitten daarna niet meer in die plant klimt. 

Overigens is het beter om dit soort voorwerpen, als het kitten net in huis is, even veilig weg te zetten. Kittens zijn net als kleine kinderen onbezonnen en zij zien niet altijd gevaar. En je wilt niet dat jouw kitten gewond raakt.

Hoe leuk is het om jouw kitten te zien leren!
Kittens leren op verschillende manieren en in dit artikel zijn een paar belangrijke leerprincipes uitgelegd. Ook jouw kitten leert op deze manier. Kijk maar eens goed naar het gedrag van jouw  kitten en dan zul je ontdekken wat hij allemaal leert en hoe hij dat doet. En misschien kun je er zelf ook nog jouw voordeel mee doen. Als jij doorhebt hoe jouw kitten leert en wat hij fijn en niet fijn vindt, kun je dit zelf ook gebruiken als jij jouw kitten iets wilt leren. 

Welke stappen kan je zetten om de kans op vreedzaam samenleven te vergroten?

Stap 1: een veilige kamer en geuren uitwisselen. Geef je kitten een veilige kamer waar de hond niet kan komen. In deze kamer staan dan zijn kattenbak, water, slaapplek, schuilplek en krabpaal. Je kunt ze alvast rustig aan elkaars geur laten wennen door slaapdekentjes uit te wisselen. Je kunt ook je kitten laten ruiken aan een borstel met haren van je hond hierop en andersom. Als zowel je kitten als je hond hier rustig op reageren dan kan je ze langzaam verder aan elkaar laten wennen. 

Stap 2: de deur op een kier. Reageren zowel je hond als het kitten rustig op elkaars geur dan kan je hen kennis laten maken met elkaar. Doe dit door een deur op een kiertje te zetten of een hordeur te plaatsen, waarbij je kitten aan de ene kant zit en je hond aan de andere kant. Lijn je hond hierbij aan omdat je niet wil dat hij te snel contact wil maken met je kitten. Het is de eerste keer dat ze elkaar zien en dit is een spannend moment voor jullie allemaal. De eerste indruk is heel belangrijk. Als je kitten niet blaast, gromt, een hoge rug maakt of wegrent, maar op een afstandje de situatie inschat dan kan je de deur wat verder openen. Je hond moet echter op afstand blijven, uit zijn enthousiasme kan hij te snel willen kennismaken. Je kunt hem als hij blijft zitten belonen met een hondenkoekje. Veel katten kijken liever de kat uit de boom en willen dus rustiger kennismaken. Als je kitten wel met blazen, grommen of wegrennen dan gaat het nog te snel voor je kitten. Doe de deur dan gewoon weer dicht. En herhaal dit op een ander moment tot je kitten wel rustig reageert op je hond.   

Stap 3: onder supervisie bij elkaar. Blijven je kitten en je hond rustig op elkaar reageren dan kan je ze, onder supervisie, bij elkaar laten. Een aantal aanpassingen in huis kunnen ervoor zorgen dat dan ook geen vervelende situaties tussen hen kunnen ontstaan. Situaties zoals dat je hond achter je kitten aanrent of je kitten begint te grommen of te blazen naar je hond kunnen hiermee voorkomen worden. Op de momenten dat je kitten niet los rondloopt maar in zijn eigen kamer is kan je je hond natuurlijk los rond laten lopen. Zo kan hij ook snuffelen aan de plekken waar het kitten geweest is en steeds meer wennen aan zijn aanwezigheid. 

Aanpassingen in huis

Omdat sommige honden een kat als prooidier kunnen zien of gewoon willen spelen met je kitten maar je kitten hier misschien (nog) niet aan toe is, is het belangrijk om de omgeving voor je kitten veilig te maken. Veel katten vinden het fijn om vanuit meerdere hogere plekken de omgeving te kunnen overzien en dan zelf te kiezen wanneer ze contact willen hebben met je hond. Zeker als het kitten geen honden gewend is, is dit belangrijk. Hier kan hij dan naar toe springen wanneer de hond te enthousiast op hem reageert. Daarnaast kan je nog andere aanpassingen in huis doen om de introductie tussen je hond en kitten goed te laten verlopen. Zo kan je denken aan een traphekje bij doorgangen, waar je kitten dan wel overheen kan springen en je hond niet. Je kitten kan dan ook altijd veilig naar zijn kattenbak, water en voer. En wanneer je kitten los in de woonkamer rondloopt kan je je hond in een bench houden met een lekkere kluif zodat hij meer bezig is met de kluif dan met het kitten. Ook kan je je hond aangelijnd houden wanneer je kitten in zijn buurt rondloopt. Dat zorgt ervoor dat hij je kitten niet te snel benaderd. 

De introductie van je hond met je kitten zit vol uitdagingen, maar met bovenstaande stappen vergroot je de kans op vriendschap tussen hen. Laat ze in de eerste weken echter nog niet zonder toezicht bij elkaar, dan kunnen zowel je kitten als je hond langzaam wennen aan het samenleven met elkaar en voorkom je vervelende situaties. 

Misschien vind jij het ook niet altijd makkelijk om de signalen goed te interpreteren. Wellicht is het kitten jouw eerste ervaring met een  eigen kat in huis. Daarom licht ik in dit artikel een tipje van de sluier van de kattentaal op. Aan de houding van het kattenlijf en de geluiden die je hoort, kun je veel opmaken. 

Erfelijkheid
Met erfelijkheid bedoelen we alle kenmerken en eigenschappen die kittens in de genen meegekregen hebben van de vader en de moeder. Sommige kenmerken zijn erfelijk bepaald, zoals de vachtkleur. Maar ook of een kitten zelfverzekerd en ondernemend is of meer timide heeft met erfelijkheid te maken. Net als de mate van hanteerbaarheid (handling). En dit laatste kan ook nog per kattenras verschillen. Zo is een Bengaal over het algemeen wat minder goed hanteerbaar dan een Pers.  Uit onderzoek is bekend dat vriendelijke vaders vaker kittens voortbrengen die nieuwsgierig en onderzoekend van aard zijn. We weten ook dat een moederpoes door meerdere katers bevrucht kan worden. Zij heeft dan een nestje kittens die verschillende vaders hebben. Dit kan een verklaring zijn voor de grote verschillen die je tussen de kittens uit één nest ziet.

Oogt je kitten ontspannen?
Een ontspannen kitten ligt op zijn buik met de voorpootjes onder zich gevouwen. Of het dier ligt languit op zijn zij en als het kitten helemaal ontspannen is op zijn rug. Wanneer het kitten ontspannen is en zich goed voelt, dan hoor je vaak het typische spingeluid. Dit hoor je ook vaak als een kitten geaaid wordt of lekker warm bij je op schoot ligt. Het kitten voelt zich heerlijk ontspannen. Hij zal met zijn oogjes knijpen of in slaap vallen. De oren staan rechtop naar voren en het staartje ligt ontspannen tegen het lijf aangevouwen.

Is je kitten wat angstig?
Een ontspannen kitten is een groot verschil met een kitten dat zich angstig voelt. Dan zie je het dier vaak met een lage houding en het lijf in elkaar gedrongen zitten. De pupillen zijn groot van angst en het kitten zal blazen. Daarmee probeert hij datgene wat angst inboezemt op afstand te houden. Het kitten kan voor van alles bang zijn. Voor mensen omdat hij niet goed gesocialiseerd is, voor een kat die al in huis is en die agressief naar het kitten slaat en gromt of voor een voorwerp dat veel lawaai maakt zoals een stofzuiger. De oren zijn plat en bij hevige paniek zijn de oren zo plat dat ze bijna niet meer te zien zijn. Een kitten dat zo bang is, moet je niet te dicht benaderen. Vergis je niet: een angstig dier kan hevige agressie inzetten! Je kunt het kitten het beste even met rust laten en onderzoeken waar het dier zo bang voor is. Als je dat weet, dan kun je het dier daar heel voorzichtig in kleine stapjes aan laten wennen.

Speelt je kitten te wild of is hij geïrriteerd of agressief?
Erfelijkheid, socialisatie en ervaringen maken dat ieder kitten uniek is. En dat maakt het mogelijk om een kitten te kiezen dat goed bij jou en jouw thuissituatie past. En afhankelijk van de leeftijd waarop jouw kitten in huis is gekomen, kun je zelf nog veel bijdragen aan het socialiseren en opvoeden van het kitten. Over het algemeen zal het kitten tussen de 7 en 14 weken oud zijn wanneer hij bij jou in huis komt. Je zit dan nog middenin de 2^e socialisatiefase die zo belangrijk is. Maak hier goed gebruik van door het kitten veel verschillende prikkels aan te bieden, lekker met het kitten te knuffelen en hem aan verschillende mensen, kinderen en dieren voor te stellen. En probeer het kitten daarbij vooral positieve leerervaringen op te laten doen. 

Is jouw kitten ziek of heeft hij pijn?

Ook kittens kunnen ziek worden. Bij dieren die bij voorbeeld buiten gevonden zijn, komt het vaker voor dat een kitten niesziekte of een darmparasiet heeft. Daarom is het belangrijk jouw kitten in te laten enten tegen katten- en niesziekte. Maar spelende kittens slaan elkaar ook makkelijk een keer in de oogjes. En een geïrriteerd oogje kan al snel in een oogontsteking overgaan. En dan komt er veel pus in het oogje te zitten. Klimmen, klauteren en hard rondrennen doen kittens veel. En dan valt er wel eens iets om waarbij een pootje geraakt wordt. Het lastige is dat kittens en katten vaak niet laten zien dat ze pijn hebben. Toch zijn er wel signalen die je kitten kan tonen wanneer hij zich niet lekker voelt. Bij voorbeeld omdat een speels kitten opeens lusteloos is en niet veel meer speelt. Of misschien een beetje hinkt en niet of veel minder eet. Of omdat een kitten spint terwijl hij niet geaaid wordt. Kittens (en volwassen katten) spinnen namelijk ook als ze pijn hebben of niet lekker in hun velletje zitten. Dit zijn allemaal signalen die erop duiden dat er iets mis is. Als dit gedrag langer dan een dag duurt is een dierenartsbezoek nodig. 

Leer de signalen lezen en je hebt er veel profijt van!
Wanneer jij de signalen en de lichaamshouding van jouw kitten goed kunt lezen, dan heb je daar veel plezier en profijt van. Jij begrijpt jouw kitten beter en daar kun je jouw gedrag op afstemmen. Je verstandhouding met het kitten wordt er beter van en bij ziekte of pijn ben je er op tijd bij. 

Erfelijkheid
Met erfelijkheid bedoelen we alle kenmerken en eigenschappen die kittens in de genen meegekregen hebben van de vader en de moeder. Sommige kenmerken zijn erfelijk bepaald, zoals de vachtkleur. Maar ook of een kitten zelfverzekerd en ondernemend is of meer timide heeft met erfelijkheid te maken. Net als de mate van hanteerbaarheid (handling). En dit laatste kan ook nog per kattenras verschillen. Zo is een Bengaal over het algemeen wat minder goed hanteerbaar dan een Pers.  Uit onderzoek is bekend dat vriendelijke vaders vaker kittens voortbrengen die nieuwsgierig en onderzoekend van aard zijn. We weten ook dat een moederpoes door meerdere katers bevrucht kan worden. Zij heeft dan een nestje kittens die verschillende vaders hebben. Dit kan een verklaring zijn voor de grote verschillen die je tussen de kittens uit één nest ziet.

Socialisatie
Met socialisatie bedoelen we het sociaal maken van het kitten naar mensen of dieren. Waardoor het kitten later op een fijne manier kan samenleven met mensen en andere dieren. Een kitten leert dit in twee belangrijke leerperiodes van het kittenbestaan. De eerste periode noemen we de 1^e socialisatiefase. Het kitten is dan 2 tot 7 weken oud. In deze periode is het belangrijk dat een kitten zo veel mogelijk kennis maakt met van alles en nog wat. Zoals geluiden van radio of televisie en de wasmachine. En heel belangrijk: het kennismaken met mensen en dieren zodat het kitten uitgroeit tot een sociaal dier. Door met een moeder, broertjes en zusjes op te groeien leert het kitten veel sociaal gedrag. En in het contact met mensen is het belangrijk dat je het kitten dagelijks in handen neemt en het kitten aait en knuffelt. In deze 1^e socialisatiefase van 2 tot 7 weken zijn kittens over het algemeen niet bang en juist erg nieuwsgierig. Daarom is dit de beste tijd om veel nieuwe indrukken op te doen. In de 2^e socialisatiefase, van 7 tot 14 weken, leert een kitten ook nog heel erg veel. De kittens kunnen dan wel wat banger zijn dan tijdens de 1^e socialisatiefase. En opnieuw laat je het kitten aan allerlei prikkels, zoals geluiden, geuren en voorwerpen wennen en ga je door met het contact tussen mens en dier.

Ervaringen
Behalve de erfelijkheid en de socialisatie van een kitten, zijn de ervaringen die een kitten opdoet ook belangrijk. Een kitten dat opgroeit in een huis met mensen, kinderen en dieren doet heel andere ervaringen op dan een kitten dat opgroeit in een huis met één eigenaar. Het is fijn en wenselijk dat een kitten zo veel mogelijk positieve ervaringen opdoet. Opgroeien in een huis waar mensen op een fijne manier met het kitten omgaan, maken dat het  kitten later niet bang is voor mensen. Het kitten heeft geleerd dat je van mensen eten en drinken krijgt, dat je lekker geaaid wordt en dat ze ook nog met je spelen. Een kitten dat opgroeit in een huis met kleine kinderen die steeds aan zijn staart trekken en hem vaak uit de slaap halen, zal een minder positieve associatie met kinderen opbouwen. En misschien zelfs wel bang zijn voor kinderen. Wanneer kittens opgroeien in een zeer rustige  omgeving, dan kan een eigenaar bij voorbeeld wat vaker kinderen uitnodigen om langs te komen. Zij kunnen dan met de kittens spelen en de kittens wennen zo toch aan kinderen. Voor de kinderen en de kittens leuk! 

Ieder kitten is uniek
Erfelijkheid, socialisatie en ervaringen maken dat ieder kitten uniek is. En dat maakt het mogelijk om een kitten te kiezen dat goed bij jou en jouw thuissituatie past. En afhankelijk van de leeftijd waarop jouw kitten in huis is gekomen, kun je zelf nog veel bijdragen aan het socialiseren en opvoeden van het kitten. Over het algemeen zal het kitten tussen de 7 en 14 weken oud zijn wanneer hij bij jou in huis komt. Je zit dan nog middenin de 2^e socialisatiefase die zo belangrijk is. Maak hier goed gebruik van door het kitten veel verschillende prikkels aan te bieden, lekker met het kitten te knuffelen en hem aan verschillende mensen, kinderen en dieren voor te stellen. En probeer het kitten daarbij vooral positieve leerervaringen op te laten doen. 

Kind en kitten
Is het kitten al in het vorige huis gewend geraakt aan (jonge) kinderen dan is de kans groter dat hij het contact met je kind leuk vindt. Is dit niet zo, dan kan het zijn dat hij het contact spannend vindt. Mocht je kind al  ervaring hebben met katten en geleerd hebben wat katten wel of niet fijn vinden, dan helpt dit ook. Een goede introductie verkleint de kans dat het kitten bang wordt voor je kind. Daarnaast zijn er ook wat tips om je kind goed om te leren gaan met het kitten.

Een baby in huis?
Ook de leeftijd van je kind maakt natuurlijk uit! Een baby zal nog weinig contact maken met het kitten, maar het kitten kan wel nieuwsgierig zijn naar je baby. Snuffelen aan je baby is natuurlijk prima, maar bij je baby in bed slapen of in de box is onverstandig. Zet het kitten elke keer dat hij in de box of bed wil gaan liggen hier dan ook uit. Ook kan je het beste de slaapkamerdeur van je baby dichthouden als je er niet bij bent. Op de momenten dat je er wel bij bent kan het kitten naar binnen om overal te snuffelen en goed aan de geur van je baby te wennen. Baby’s hebben nog ongecontroleerde bewegingen en kunnen dan ook met hun knuistjes plukken haar van je kitten te pakken krijgen, probeer dit te voorkomen.

Een paar spelregels

Een ouder kind kan je goed leren hoe met je kitten om te gaan. Een paar spelregels kan je hierbij gebruiken:

• Een kitten slaapt veel, gedurende de dag en de nacht. Tussendoor heeft hij periodes van activiteit. Deze rust heeft hij, net als een baby, nodig om indrukken te verwerken en weer energie op te doen voor de volgende ontdekkingstocht. Een goede regel is om je kind te leren een kitten met rust te laten als hij zijn ogen dicht heeft; 
• Sommige kittens slapen graag bij een kind in bed, maar een aparte slaapplek is beter. Hiermee voorkom je dat je kind per ongeluk op het kitten gaat liggen als hij draait in zijn slaap. Als je kitten en kind het fijn vinden om dicht bij elkaar in de buurt te zijn, kan je een dekentje op het voetenend van het bed plaatsen. En als je kind dan aandacht geeft aan het kitten wanneer het daar op ligt leert het kitten snel dat dit een fijne plek is. 
• Kinderen knuffelen, heel begrijpelijk, graag met een kitten. Veel katten vinden het echter niet fijn om stevig geknuffeld te worden. Hij kan dan namelijk niet weg wanneer hij wil en dan kan hij gaan bijten of krabben. Wat je kind wel kan doen is het kitten lekker op zijn schoot laten liggen en dan aaien. Veel katten vinden vooral het aaien van de kop prettig. Dan zie je zijn ogen dichtgaan en vaak spinnen ze hier ook bij. Heeft het kitten er genoeg van dan kan hij wat met zijn staart gaan zwiepen of krijgt hij grotere pupillen. Als je kind dan stopt met aaien dan blijft het kitten liggen of loopt weg;
• Het is echt een no-go om je kitten bij zijn staart of nekvel te pakken of aan zijn poten te trekken. Dit doet namelijk pijn. Je kind kan het kitten beter oppakken met twee handen waarbij een hand onder zijn voorpoten en een hand onder zijn kont gehouden wordt; 
• Veel katten vinden het fijn om de kat uit de boom te kijken. Op een hogere plek kan hij dit doen. Hierdoor overziet hij situaties en kan wat makkelijker je kind ontwijken als hij even niet in de stemming is voor contact. Hogere en meerdere plekken in de verschillende ruimtes waar je kind en kitten graag zijn, kunnen hiervoor zorgen. Dat zijn dan ook de plekken waar je kind het kitten het beste met rust kan laten;
• Hoe leuk is het voor je kind om met het kitten te spelen! En bij zo’n jong kitten is de neiging om handen of voeten te gebruiken groot. Ook je voeten bewegen onder het dekbed zorgt er vaak voor dat het kitten hierop afspringt en in de voeten van je kind te bijten of hier met zijn achterpoten tegenaan te trappelen. Hierdoor leert het kitten al jong dat dit mag.  Maar als hij volwassen is dan gaat dit meer pijn doen en dan wil je kind niet meer met het kitten spelen. Hier geldt echt “jong geleerd is oud gedaan”. Spelen met handen en voeten is onverstandig. Een betere manier om met het kitten te spelen is met een speelhengel. Dit zorgt ervoor dat je kitten niet per ongeluk alsnog in handen of voeten springt. Als je kind dan met de speelhengel beweegt, zoals een prooi zich gedraagt, dan gaat het kitten hier makkelijk mee spelen.

Kind en kitten blij met elkaar
Met deze adviezen is de kans groot dat je kitten en je kind veel plezier aan elkaarbeleven. En nog veel samen spelen, knuffelen en ontspannen.

Vraag:
De kat van mijn vader begint mijn vader meteen te krabben en bijten wanneer hij het reismandje alleen nog maar uit de kast pakt. Onze eigen katten vertonen juist heel ander gedrag: Ze gaan direct het reismandje in zodra we die pakken en bij de dierenarts zelf rolt een van onze katten ook graag over de vloer heen. Ze loopt vrolijk rond in de behandelkamer en gaat overal even rollen. Waarom vindt ze het zo leuk om daar over de vloer te rollen? Doet ze dat alleen om haar geur te verspreiden?

Antwoord:
Beste Janneke,

De reactie van je vaders kat op het zien van het reismandje komt heel vaak voor! Veel katten hebben namelijk als kitten niet geleerd om zonder problemen de reismand in te gaan. Omdat de reismand bovendien vaak pas tevoorschijn komt als er iets vervelends volgt, is dit vaak hét signaal voor de kat om te vluchten of agressief te worden. Dit is voor iedereen heel vervelend, vooral als de kat een keer naar de dierenarts moet. 

Het beste is om de kat, stapsgewijs, aan de reismand te laten wennen. Je vader kan beginnen door eerst de kat te laten wennen aan de aanwezigheid van het reismandje. Dit kan hij doen door deze onderdeel te maken van zijn interieur. Zet de reismand, zonder kap, op een fijne plek neer, zoals bij een raam of op een zonnige plek. Leg er ook een lekker dekentje in waar de geur van de kat aan zit. Hij kan ook spelenderwijs zijn kat verleiden om het reismandje in en uit te lopen. Of hier geregeld een snoepje of een (geur) speeltje in te leggen.

Plaats de kap er pas op wanneer de kat geregeld de reismand in gaat. Sluit dan het hekje eens, heel kort. Gaat dat goed? Dan kan het hekje langer gesloten worden. Wanneer dit ook goed gaat dan kan de reismand heel kort opgetild worden. Rondlopen met de kat in de reismand is dan de laatste stap. De kat reageert waarschijnlijk beter wanneer je vader hem bij al deze stappen beloont met iets wat zijn kat heel lekker vindt.

Het is wel zo dat hoe langer het gedrag bestaat, hoe lastiger het is om dit te veranderen. Belangrijk is daarom om hier de tijd voor te nemen en de stappen klein te houden. Belangrijk is daarom een langere tijd voordat je weet dat je naar de dierenarts gaat, te beginnen met de training. 

Veel katten vinden het trouwens fijn om in de reismand te kunnen bewegen en rondjes te draaien. De reismand moet dus groot genoeg zijn. Ook raad ik altijd een reismand aan waar de bovenkant vanaf kan zodat de kat in zijn reismandje kan blijven wanneer hij onderzocht wordt door de dierenarts. Is de kat erg angstig? Leg dan eens een handdoek over de reismand heen. 

Wat fijn trouwens dat jouw katten heel ander gedrag laten zien wanneer ze de reismand zien of bij de dierenarts zijn. Het rollen op de grond van een van jouw katten kan inderdaad betekenen dat ze haar geur aan het afzetten is. Het kan ook een vraag om aandacht, aaien of spel zijn. Maar dat is bij de dierenarts waarschijnlijk niet het geval. Er is echter nog geen onderzoek gedaan naar rolgedrag van katten, dus zeker weten doe ik het niet. 

Als deze adviezen onvoldoende resultaat geven, adviseer ik je om een afspraak te maken met een Tinley-gedragstherapeut in jouw regio. Kirsten Meijer, Tinley-gedragstherapeut voor katten. 

Erfelijkheid
Met erfelijkheid bedoelen we alle kenmerken en eigenschappen die kittens in de genen meegekregen hebben van de vader en de moeder. Sommige kenmerken zijn erfelijk bepaald, zoals de vachtkleur. Maar ook of een kitten zelfverzekerd en ondernemend is of meer timide heeft met erfelijkheid te maken. Net als de mate van hanteerbaarheid (handling). En dit laatste kan ook nog per kattenras verschillen. Zo is een Bengaal over het algemeen wat minder goed hanteerbaar dan een Pers.  Uit onderzoek is bekend dat vriendelijke vaders vaker kittens voortbrengen die nieuwsgierig en onderzoekend van aard zijn. We weten ook dat een moederpoes door meerdere katers bevrucht kan worden. Zij heeft dan een nestje kittens die verschillende vaders hebben. Dit kan een verklaring zijn voor de grote verschillen die je tussen de kittens uit één nest ziet.

Socialisatie
Met socialisatie bedoelen we het sociaal maken van het kitten naar mensen of dieren. Waardoor het kitten later op een fijne manier kan samenleven met mensen en andere dieren. Een kitten leert dit in twee belangrijke leerperiodes van het kittenbestaan. De eerste periode noemen we de 1^e socialisatiefase. Het kitten is dan 2 tot 7 weken oud. In deze periode is het belangrijk dat een kitten zo veel mogelijk kennis maakt met van alles en nog wat. Zoals geluiden van radio of televisie en de wasmachine. En heel belangrijk: het kennismaken met mensen en dieren zodat het kitten uitgroeit tot een sociaal dier. Door met een moeder, broertjes en zusjes op te groeien leert het kitten veel sociaal gedrag. En in het contact met mensen is het belangrijk dat je het kitten dagelijks in handen neemt en het kitten aait en knuffelt. In deze 1^e socialisatiefase van 2 tot 7 weken zijn kittens over het algemeen niet bang en juist erg nieuwsgierig. Daarom is dit de beste tijd om veel nieuwe indrukken op te doen. In de 2^e socialisatiefase, van 7 tot 14 weken, leert een kitten ook nog heel erg veel. De kittens kunnen dan wel wat banger zijn dan tijdens de 1^e socialisatiefase. En opnieuw laat je het kitten aan allerlei prikkels, zoals geluiden, geuren en voorwerpen wennen en ga je door met het contact tussen mens en dier. 

Ervaringen
Behalve de erfelijkheid en de socialisatie van een kitten, zijn de ervaringen die een kitten opdoet ook belangrijk. Een kitten dat opgroeit in een huis met mensen, kinderen en dieren doet heel andere ervaringen op dan een kitten dat opgroeit in een huis met één eigenaar. Het is fijn en wenselijk dat een kitten zo veel mogelijk positieve ervaringen opdoet. Opgroeien in een huis waar mensen op een fijne manier met het kitten omgaan, maken dat het  kitten later niet bang is voor mensen. Het kitten heeft geleerd dat je van mensen eten en drinken krijgt, dat je lekker geaaid wordt en dat ze ook nog met je spelen. Een kitten dat opgroeit in een huis met kleine kinderen die steeds aan zijn staart trekken en hem vaak uit de slaap halen, zal een minder positieve associatie met kinderen opbouwen. En misschien zelfs wel bang zijn voor kinderen. Wanneer kittens opgroeien in een zeer rustige  omgeving, dan kan een eigenaar bij voorbeeld wat vaker kinderen uitnodigen om langs te komen. Zij kunnen dan met de kittens spelen en de kittens wennen zo toch aan kinderen. Voor de kinderen en de kittens leuk! 

Ieder kitten is uniek
Erfelijkheid, socialisatie en ervaringen maken dat ieder kitten uniek is. En dat maakt het mogelijk om een kitten te kiezen dat goed bij jou en jouw thuissituatie past. En afhankelijk van de leeftijd waarop jouw kitten in huis is gekomen, kun je zelf nog veel bijdragen aan het socialiseren en opvoeden van het kitten. Over het algemeen zal het kitten tussen de 7 en 14 weken oud zijn wanneer hij bij jou in huis komt. Je zit dan nog middenin de 2^e socialisatiefase die zo belangrijk is. Maak hier goed gebruik van door het kitten veel verschillende prikkels aan te bieden, lekker met het kitten te knuffelen en hem aan verschillende mensen, kinderen en dieren voor te stellen. En probeer het kitten daarbij vooral positieve leerervaringen op te laten doen. 

In het kort: ik help katteneigenaren met katten die probleemgedrag tonen. Dit kan gaan over bijvoorbeeld het poepen of plassen buiten de bak, angstig gedrag, agressief gedrag naar mens of andere dieren, maar ook dingen als het krabben aan de bank, de opvoeding van kittens etc. Kortom al het gedrag van de kat wat de eigenaar als vervelend ervaart. Probleemgedrag zorgt vaak voor spanning in de relatie van de eigenaar met de kat, maar ook tussen katten onderling. Mijn doel is natuurlijk om het probleemgedrag op te lossen, mét hulp van de eigenaar. Op die manier wordt de relatie weer positief en kunnen kat en eigenaar weer leuke dingen met elkaar doen. En kunnen katten onderling weer beter met elkaar opschieten. 

Hoe doe ik dat dan? In eerste instantie heb ik vaak telefonisch contact met de eigenaar die me meer verteld over het probleem met de kat. Een huisbezoek is vaak de volgende stap. Dit heeft grote voordelen, je hoeft niet op reis met je kat dus geen stress, ik kan de kat in zijn eigen omgeving zien en soms zie ik ook het probleemgedrag waar de eigenaar contact voor met me op heeft opgenomen. Van tevoren vraag ik aan de eigenaar om een vragenlijst in te vullen en eventueel filmpjes te maken van het gedrag. Tijdens het huisbezoek observeer ik, stel ik vragen en leg gedrag van de kat uit. Vervolgens geef ik maatwerkadviezen om het gedrag te veranderen. Soms is het uitvoeren van een advies niet haalbaar voor de eigenaar, dan kijken we samen naar wat er wel mogelijk is. 

Het is niet afgelopen na het huisbezoek. Ik maak een kort verslag van het huisbezoek waar ik ook de adviezen in zet en vervolgens gaat de eigenaar hiermee aan de slag. De drie maanden (gratis) nazorg zijn dan ingegaan. In deze periode kijk ik geregeld, samen met de eigenaar, hoe het gaat met de uitvoering van de adviezen en natuurlijk hoe de kat hierop reageert. Op basis van deze updates bespreek ik hoe een eigenaar verder kan gaan. 

Naast onzindelijkheid en agressie nemen katteneigenaren ook steeds vaker contact op voor andere gedragingen van hun kat waar ze zich zorgen over maken. Zoals een kat die erg schrikachtig is of bij het minste of geringste onder het bed kruipt. Angst komt helaas regelmatig voor en is een vervelende emotie voor de kat om te ervaren. Maar nachtelijk mauwen, krabben aan alles behalve de krabpaal, sloopgedrag etc. zijn ook gedragingen waar regelmatig mijn advies over gevraagd wordt. Wanneer een katteneigenaar nog een kat wil plaatsen bij de huidige kat, kan dit problemen veroorzaken. Ik begeleid dan mensen om de introductie tussen de katten zo goed mogelijk te laten verlopen. 

Een heel divers beroep waarbij de nadruk voor mij ligt bij het verbeteren van het leven van veel katten en hun eigenaren.