Territorium
Katten zijn van nature territoriale dieren. In dat territorium kunnen ze veilig eten, slapen en rusten, poepen en plassen. Dit territorium kan (heftig) verdedigd worden tegen indringers. Je kitten zal tot de leeftijd dat hij geslachtsrijp is nog weinig territoriaal gedrag laten zien. Maar als je andere katten hebt kunnen die hem wel als indringer zien. Een goede introductie en het verdelen van belangrijke bronnen kan voorkomen dat er ruzie ontstaat om bronnen. Belangrijke bronnen zijn de kattenbakken, etens- en drinkbakken, klimpalen, speeltjes, schuil- en slaapplekken. Plaats dan net zoveel van deze bronnen als je katten hebt plus één extra en verdeel deze over je huis. 

Jagen
Elke kat heeft in meer of mindere mate behoefte aan jagen. Dit zit gewoon in zijn genen. Wat wij spelen noemen is eigenlijk jachtgedrag. Een kitten vindt handen en voeten vaak heel leuk om mee te spelen. Echter wanneer hij volwassen is kan dit flink zeer doen. Je kan dit voorkomen door nooit met je handen of voeten te spelen. Je kunt beter spelen met een speelhengel of door speeltjes weg te gooien. Een speelhengel met een muisje of veren eraan lijkt nog het meest op een prooi. Beweeg de hengel zoals een prooidier beweegt. Dat vindt je kitten fantastisch! Speeltjes op batterijen kunnen trouwens ook interessant zijn. Hierdoor leert hij ook om zichzelf bezig te houden. Voerpuzzels kunnen interessant zijn voor je kitten. Hij moet dan wat meer moeite doen voor zijn eten, net zoals wanneer hij jaagt. 

Klimmen & klauteren
Een hogere klimpaal voorziet in de behoefte aan klimmen, klauteren en krabben van je kitten. Ook kan hij daar lekker in springen en slapen op een hoogte waar hij zijn omgeving kan bekijken. Als je kitten geen gebruik maakt van de klimpaal dan kan het zijn dat hij het interessanter vindt als de klimpaal op een andere plek staat. Dit kan bij een doorgang zijn, maar ook bij een raam is vaak een favoriete plek. 

Observeren en schuilen
Veel katten vinden het prettig om hun omgeving goed te kunnen observeren. Vandaar de uitdrukking ‘de kat uit de boom kijken’. Het zijn vaak hogere plekken waar ze dit doen. En als je kitten ergens van schrikt, kan hij daar schuilen en zijn omgeving observeren. En weet hij wanneer het weer veilig is om tevoorschijn te komen. Klimpalen, planken aan muren, een klim- en klauterwand en holletjes om in te schuilen zorgen hiervoor.

Krabben
Krabben is een manier voor katten om hun nagels te onderhouden en om geur af te zetten. Sommige katten krabben graag horizontaal aan een deurmat of krabkarton. Andere katten vinden het juist fijn om verticaal aan een krab- of klimpaal te krabben. En er zijn ook katten die beide doen. Je kunt kijken waar jouw kitten graag aan krabt zodat je weet wat zijn voorkeur is. Bovendien weet je dan dat hij graag krabt.

Krabt je kitten graag verticaal? Dan kan je een krabpaal plaatsen van minimaal de lengte van een volwassen kat die zich uitrekt. Er zijn ook krabpalen waar hij bovenop kan gaan zitten. Dan heb je gelijk een mooi uitkijkplekje voor je kitten gecreëerd. Plaats de paal op een plek waar je nu ziet dat je kitten graag krabt. Vaak is dit bij deuropeningen, stoelen of de bank, de trap of bij een raam. Er zijn ook krabplanken die je aan de muur, bank of in een hoek om een deuropening kan monteren. 

Krabkarton of krabmatten zijn geschikter voor horizontale krabbers. Zo’n krabkarton wordt trouwens ook vaak gebruikt als rust- of slaapplek. Deze zijn in vele soorten en maten verkrijgbaar. Je kunt met een kleiner karton beginnen en een grotere plaatsen als je kitten er ook graag languit op ligt. 

Op onderzoek gaan
Kittens zijn kleine ontdekkersreizigers. Alles wat je nieuw in hun omgeving brengt is interessant en wordt uitgebreid besnuffeld, besprongen of er wordt mee gespeeld. Dus laat vooral dozen waarin je internetpakketje is gekomen staan. Of zet geregeld iets nieuws neer wat ze kunnen besnuffelen, zoals een nieuw speeltje of blaadjes uit het bos. 

Veel plezier met het creëren van een kattenparadijs voor jouw kitten! 

Zwerfkittens die gedumpt zijn
Er zijn zwerfkittens die bij een moeder en nestgenoten opgroeien en vervolgens op straat gezet worden door een eigenaar als hij ze oud genoeg vindt. Er zijn helaas eigenaren die geen moeite willen doen om een fijn thuis te vinden voor de kittens of een volwassen poes te steriliseren of castreren. Deze kittens worden vaak op straat achter gelaten en we weten niet hoe lang ze al op straat geleefd hebben. Bekend zijn de verhalen van kittens die in prullenbakken of in pizzadozen gevonden vonden. Wanneer deze kittens snel gevonden en gevangen worden, dan zijn ze nog redelijk goed gewend aan mensen. Maar deze dieren hebben meestal wel traumatische ervaringen opgedaan doordat ze opeens zonder moeder, eten en drinken in een vreemde omgeving terecht zijn gekomen. En vaak met een vangkooi gevangen moeten worden. Als deze kittens door asielen opgevangen worden en snel naar een gastgezin gaan, dan kunnen deze dieren goed herstellen. Hoewel ze in eerste instantie bang zijn voor mensen en hun nieuwe omgeving, trekken deze kittens toch redelijk snel bij. Zeker wanneer ze met nestgenoten in één gastgezin opgevangen worden.  

Zwerfkittens die bij een verwilderde moeder opgegroeid zijn
Een zwerfkitten dat buiten is opgegroeid met een verwilderde moeder, is een ander verhaal. Wanneer deze dieren gevangen worden met een vangkooi en weinig contact met mensen hebben gehad in de belangrijke socialisatieperioden (2 tot 7 weken en 7 tot 14 weken), dan hebben we vaak met angstige dieren te maken. Aan de blik in de ogen van deze kittens is dat vaak te zien. Deze kittens zijn over het algemeen heel erg bang en zij moeten nog gaan leren dat mensen niet eng zijn en dat er goed te leven is met mensen. Zo’n kitten is ook niet gewend aan de geluiden in huis en het opgesloten zitten. Hij reageert heel angstig op allerlei nieuwe prikkels, vlucht weg en verstopt zich in een veilige schuilplaats. Het aaien van dit soort kittens is in eerste instantie niet mogelijk. Het vraagt van jou als eigenaar veel tijd een aandacht om het dier rustig te laten wennen en zijn angst te laten overwinnen. Als het goed is, zijn hier bij het gastgezin al de eerste stappen in gezet. Bij deze dieren zien we vaak dat als ze aan jou gewend zijn en op hun gemak zijn, ze heel erg vriendelijk zijn en graag geknuffeld worden. Maar voor vreemde bezoekers blijven deze dieren vaak heel erg bang en zullen ze wegvluchten naar een veilige plek. 

Boerderijkittens
De boerderij-kittens zijn ook weer een ander verhaal. Vaak worden katten op boerderijen gehouden om muizen te vangen. En de goede muizenvangers overleven ook het beste op boerderijen. Wanneer deze poezen kittens krijgen die in een schuur grootgebracht worden en beperkt contact met mensen hebben gehad, dan hebben we hier ook vaak te maken met kittens die bang zijn voor mensen. Als jij zo’n kitten in huis hebt, dan moet je het dier ook rustig laten wennen aan jou en de nieuwe omgeving. Voor deze dieren is het vaak wel belangrijk dat ze op een adres komen te wonen waar ze naar buiten kunnen. Deze kittens hebben een meer dan gemiddeld prooivangstbehoefte. Dat hebben ze geërfd van moeder en/of vader, maar vaak hebben ze dit ook van hun moeder geleerd. De moeder komt eerst met dode prooien thuis die de kittens leren eten. Vervolgens krijgen de kittens levende prooien die ze moeten doden en dan pas kunnen eten.
Dit prooivangstgedrag is zo sterk aanwezig dat het niet verstandig is dit soort kittens op een appartement te houden. Zij kunnen dan hun energie en hun natuurlijke soorteigen prooivangstgedrag niet voldoende kwijt waardoor er gedragsproblemen kunnen ontstaan. 

Bijzondere kittens vragen bijzondere aandacht
Ieder dier is uniek en dat geldt ook voor kittens. Maar wanneer jij voor een kitten kiest dat op straat, in het bos of bij een camping is gevonden of op een boerderij in een schuur is grootgebracht, dan vraagt dit bijzondere aandacht van jou. Het kitten zal wat meer moeite hebben om aan jou en zijn nieuwe woonomgeving te wennen. Een druk gezin met hele kleine kinderen is voor deze kittens minder geschikt. Maar wanneer het je lukt om, met geduld,  jouw kitten aan jou en alle huiselijke omstandigheden te laten wennen dan krijg je een geweldig huisdier. Waar je nog veel plezier aan kunt beleven!

Kitten: 0 tot 6 maanden
De periode waarin het kitten snel groeit en nog niet seksueel volwassen is. Het dier leert in deze periode veel. Met name de eerste socialisatiefase van 2 tot 7 weken en de tweede socialisatiefase van 7 tot 14 weken zijn heel belangrijk. In deze fasen leert het kitten veel en is het belangrijk het dier met zo veel mogelijk mensen, dieren, geluiden en voorwerpen in huis kennis te laten maken. Het dier is erg speels en heeft veel afleiding nodig.

Junior: 6 maanden tot twee jaar oud
In deze tijdsperiode wordt jouw kitten seksueel actief. Katers gaan op jacht naar krolse poezen als ze buiten komen en een krolse poes is bijna niet meer binnen te houden. Gezien de hoeveelheid katten in Nederland, waaronder veel dieren die op straat of in het wild rondzwerven, wordt geadviseerd de kittens op de leeftijd van 6 maanden te castreren. Dit om ongebreidelde groei van katten tegen te gaan. Na castratie nemen katers en poezen vaak in gewicht toe. Probeer hierop te letten door tijdig de hoeveelheid of type voer aan te passen. Een kat met overgewicht kan immers allerlei klachten krijgen. Houdt de kat in beweging door hem naar buiten te laten of dagelijks met hem te blijven spelen.

Volwassen: 2 tot 6 jaar oud
Jouw kitten is nu wel uitgegroeid. Het karakter en het gedrag van jouw kat zijn gevormd door  erfelijke factoren, socialisatie en ervaringen. Jij weet nu wel wat voor “vlees” je in de kuip hebt. Je weet wat hij prettig vindt of waar hij een beetje bang voor is. Het is nu ook wel duidelijk of je kat een schootkat is of daar toch minder van houdt. Misschien vindt hij het wel prettig om dicht tegen je aan te liggen. Je weet nu ook wat het “normale gedrag” van jouw kat is. En dan heb je ook sneller in de gaten wanneer het gedrag van jouw kat verandert. Ander gedrag dat opvalt en daarom aandacht van jou vraagt. Misschien is het dier ziek en heeft jouw kat pijn. Mogelijk is hij opeens bang om naar buiten te gaan omdat er een nieuwe agressieve buur-kat rondloopt. Hoe beter jij jouw kat kent, hoe sneller je op gedragsveranderingen kunt reageren.

Middelbaar: 7 tot 10 jaar oud
Jouw kat kan ook op deze leeftijd nog erg speels zijn. Dat kan zelfs tot op zeer hoge leeftijd. Maar het is goed om te kijken wat jouw kat nog leuk vindt. Misschien heeft jouw kat bepaalde klachten waardoor niet ieder spelletje meer leuk is. Zo komt obesitas veel voor in deze leeftijdsgroep. En een kat met overgewicht kan zich moeilijker bewegen en ook zijn vacht minder goed schoon houden. Met klitten of plekken met een vervilte vacht tot gevolg. Jouw kat kan deze niet zelf oplossen en dan is deskundige hulp nodig om het dier hiervan te bevrijden want klitten en vilt zijn erg pijnlijk. 

Senior: 11 tot 15 jaar oud
Jouw kat is nu inmiddels een echte senior. Hij is op leeftijd maar kan nog steeds erg vief zijn. Kwaaltjes of ziekten kunnen vaker op gaan treden. Het kattenlijf begint immers ook wat te slijten. Misschien krijg je hierdoor ook met gedragsveranderingen te maken. Een kat die bij voorbeeld artrose krijgt, zal pijn bij het lopen of springen hebben. 

Of hij vindt het minder prettig om opgepakt te worden. Hij kan ook minder gaan spelen. Wees alert op dit soort signalen. Het kan betekenen dat een bezoekje aan de dierenarts nodig is. Maar het kan ook betekenen dat je wat aanpassingen in je huis moet doen. Bijvoorbeeld wat lagere opstapjes zodat de kat met een hulpmiddel op de bank of het bed kan blijven springen. Of een kattenbak met een lagere instap kopen. Je kan ook rustiger met hem spelen en zorgen dat hij niet te veel hoeft te springen en rennen. 

Bejaard: 15 jaar en ouder
Nu heb je al echt een oud beestje in huis. Veel oudere katten hebben nu toch wel medische problemen. De nierfunctie wordt vaak wat minder en dit kun je bij voorbeeld herkennen doordat jouw kat meer gaat drinken en plassen. Voor jou een teken dat je op moet gaan letten en het dier moet laten nakijken. Gebitsproblemen komen op deze leeftijd ook veel voor. De meeste katten hebben niet alle kiezen en tanden meer en hier kun je met wat zachtere voeding rekening mee houden. Als jouw kat altijd harde brokjes krijgt en je merkt dat hij ze minder goed kan of wil eten, dan kan jouw kat pijn hebben door gebitsproblemen. Wij raden vaak aan om je bejaarde kat een of twee keer per jaar een seniorencheck bij de dierenarts te geven. Zo ben je er tijdig bij als er medische problemen ontstaan.

Van jong tot oud: blijf genieten van jouw kat!
Iedere levensfase van jouw kat kent zijn eigen kenmerken. En omdat ook ieder dier uniek is, zal ook jouw kitten op zijn eigen manier door de levensfasen heengaan. En als het meezit, kun jij hier vele jaren van genieten!

Een goede match
Over het algemeen kun je ervan uit gaan dat je een goede match hebt met je kitten wanneer jij blij bent met je kitten en je ook het idee hebt dat jouw kitten goed in zijn vel zit. Bij een goede match vind je het leuk om contact met je kitten te hebben, er goed voor te zorgen en er veel mee te spelen. Je hebt oog voor de typische karaktertrekken van jouw kitten en je respecteert die. Misschien had je graag een kitten gewild dat op schoot komt liggen en blijkt jouw kitten toch niet zo’n schootligger te zijn. Maar vindt hij het wel prettig om tegen je aan te liggen of lekker geaaid te worden. Wanneer je kunt accepteren dat het kitten zijn eigen unieke aard en karakter heeft en daar plezier aan kunt beleven, is er niets aan de hand. Geniet vooral van de leuke en mooie momenten met jouw kitten. 

Twijfel over de match?
Er kan ook een situatie zijn ontstaan waarbij je twijfelt of er een goede match is. En dat kan betrekking hebben op de match tussen het kitten en jou, maar ook met kleine kinderen of andere huisdieren in huis. Misschien heb je wel een maatje voor een andere kat in huis willen nemen. Omdat er een kat is overleden en je het zielig vond dat jouw kat alleen achter bleef. En dan blijkt jouw kat helemaal geen zin te hebben in een nieuw kitten in huis. Dat kan gebeuren. Of misschien heb je een oudere kat die niet om kan gaan met de drukte van een jong dier. Helaas is het feit dat een kat prima kon samenleven met een andere kat, geen garantie dat jouw kat ook met het nieuwe kitten overweg kan. Het kan ook zijn dat je kitten te snel heeft kennisgemaakt met de andere katten. Hierdoor hebben ze dan te weinig tijd gehad om aan elkaar te wennen. Bij twijfel: schakel een kattengedragsdeskundige in die met jou mee kan kijken wat er aan de hand is en wat je er aan kunt doen. 

Het kan ook zijn dat je een kitten hebt waar jij het prima mee kunt vinden, maar die zich wat te veel verveelt in huis. Mogelijk woon je alleen op een appartement en heb je een fulltime baan waardoor je veel van huis bent. In dit soort situaties kan het beter zijn voor het kitten wanneer hij met een broertje of zusje bij jou woont. Dan kunnen ze fijn met elkaar spelen en verder opgroeien. Maar het kan ook zijn dat jouw kitten zijn natuurlijke soorteigen gedrag (op onderzoek gaan en prooien vangen) niet voldoende kan uiten in jouw woonomgeving. Omdat hij niet naar buiten kan of omdat je dat liever niet wilt doen. Ook in deze situaties is het handig om een kattengedragsdeskundige in te schakelen om te kijken hoe je de situatie in huis kunt verbeteren voor jouw kitten. Veel spelen en aanpassingen in huis, omgevingsverrijking, kunnen al helpen. Maar ook voedselverrijking, waarbij katten meer moeten werken voor hun voer, is een handig hulpmiddel. Je kunt dan denken aan voerballen of voerspelen. En als je een tuin of balkon hebt, is het afzetten en katvriendelijk inrichten van de tuin of je balkon ook een optie?! 

Wel of niet een goede match?
Het is fijn wanneer je een goede match met het kitten hebt. En wanneer je twijfelt, kun je een kattengedragsdeskundige inschakelen. Hij of zij kan je dan adviseren over wat je kan veranderen om de match met jouw kitten te verbeteren. 

En mocht de conclusie toch zijn dat de match niet goed is, dan is het verstandig om een ander huis voor het kitten te zoeken. Hoe pijnlijk en moeilijk dat besluit ook is.  Wanneer het voor het welzijn van het kitten beter is dat hij naar een ander baasje verhuist, en je neemt de tijd om een goed ander huis te vinden, dan hoef je jezelf niets te verwijten. Ook een mismatch kan nu eenmaal voorkomen en dat is niet altijd te voorzien. 

Normaal kattengedrag
Normaal kattengedrag is in feite het natuurlijke soorteigen gedrag van een kat. Iedere kat zal dit gedrag in meer of mindere mate laten zien. Zo zijn kittens erg actief en zijn ze dol op klauteren en klimmen. Hiermee oefenen ze hun vaardigheden waar ze later veel profijt van kunnen hebben. Bij voorbeeld door in een boom te kunnen vluchten wanneer er een blaffende hond achter de kat aanzit. Met nestgenoten spelen ze veel en vaak en soms gaat dit er hardhandig aan toe. Kittens oefenen zo hun vaardigheden die ze naderhand nodig hebben om zich te verdedigen. Wanneer ze aangevallen worden door buurkatten of omdat ze hun territorium moeten verdedigen tegen indringers. En niet te vergeten een knokpartijtje om een krols vrouwtje.

Ongewenst gedrag
Kittens kunnen gedrag laten zien dat jij niet wenselijk vindt. Gedrag dat vanuit het perspectief van de kat heel normaal is. Bij voorbeeld het klimmen en klauteren. Misschien heb je het al meegemaakt dat jouw kitten in volle vaart de gordijnen inklimt. Of tegen de muren omhoog klautert wanneer je stevig en dik behang hebt. Als je niet zo veel om je spullen geeft, is dit een heel leuk gezicht. Maar als je net nieuwe gordijnen hebt, vind je dit vast niet leuk. Dat er een keer wat sneuvelt is bijna niet te voorkomen met kittens.  Berg je kostbare en breekbare spullen daarom een tijd veilig op. Wanneer je wat hoge klimpalen in je huis zet, is de kans groot dat het kitten zich daar op richt en niet op jouw gordijnen. Je kunt ook een speciale klimwand maken door een deel van een muur te beplakken met jute. Wanneer je veel speelt met jouw kitten, dan kan hij zijn energie goed kwijtraken. Met pingpongballetjes en propjes papier kunnen kittens zich goed vermaken. En met een speelhengel krijg je ze goed in beweging en kunnen ze flink heen en weer rennen. 

Probleemgedrag
Van probleemgedrag spreken we wanneer er sprake is van gedrag waar jij en soms ook je kitten last van heeft. Een goed gesocialiseerd kitten dat uit een warm nest komt waar hij goed is verzorgd en veilig is geweest, zal niet zo snel probleemgedrag laten zien. Zeker wanneer hij ook voldoende tijd met moeder en nestgenoten heeft doorgebracht. Probleemgedrag dat we als gedragstherapeut vaker bij kittens zien is het te hardhandig spelen. Vaak zijn dit kittens die op te jonge leeftijd uit het nest gehaald zijn of die om een andere reden moeder en nestgenoten te vroeg verloren zijn. Hierdoor hebben deze kittens niet geleerd geremd te spelen want dat leren ze van hun nestgenoten. En wanneer een kitten alleen bij jou in huis woont, zal dit hardhandige spelen zich op jouw armen en benen richten. En dit betekent dat jij dit het kitten nog moet aanleren. Dit kun je doen door het spel te stoppen wanneer het kitten te hard speelt. Het kan ook zo zijn dat een kitten zich verveelt, omdat hij zijn nestgenoten niet meer om zich heen heeft waar hij veel mee speelde. Hierdoor kan je kitten te wild en agressief gaan spelen. Daarom is het zo belangrijk om jouw kitten veel afleiding te bieden en dagelijks een paar keer met hem te spelen. Je kunt ook een flink probleem hebben wanneer je een kitten in huis hebt genomen als maatje voor jouw kat. Misschien is jouw kat niet direct gecharmeerd van dit nieuwe maatje en valt het kitten aan. En jouw kitten is nog relatief klein en kwetsbaar en niet gewend om agressief aangevallen te worden.
Het kitten wordt bang, vlucht weg en zoekt een veilige schuilplek. En durft wellicht niet meer zo snel tevoorschijn te komen. Daarom is het belangrijk om het nieuwe kitten rustig en stapsgewijs te introduceren bij de kat die al in huis is. En zo een valse start te voorkomen.

Is een kitten dan nog steeds leuk?
Een kitten blijft leuk ook al heb je misschien wel eens last van zijn gedrag. Probeer te ontdekken waarom een kitten doet wat hij doet. Dan begrijp je zijn gedrag en kun je daar goed op reageren. Als er toch een keer iets sneuvelt, bedenk dan dat alle spullen vervangbaar zijn en jouw kitten niet expres iets kapot maakt. Als je dat voor ogen kunt houden, dan blijft het leuk om een kitten in huis te hebben.

Ouder worden komt met gebreken
Wat ik vaak van katteneigenaren hoor is; “maar hij reageert helemaal niet bij een onderzoek door de dierenarts”, “hij mauwt niet”, “hij springt nog steeds op het aanrecht”. De beloning van het lekkers dat op het aanrecht ligt is echter zo belangrijk dat hij de pijn bij het springen voor lief neemt. Of er wordt gezegd; “tja hij wordt een dagje ouder dus hij springt minder goed of kan zijn vacht minder goed verzorgen”. En ja ouder worden komt met gebreken, maar als je kat bijvoorbeeld (beginnende) artrose heeft, dan kan de pijn die hiermee gepaard gaat goed bestreden worden. Ook denken veel mensen nog dat een kat alleen spint wanneer deze zich op zijn gemak voelt. Dit klopt echter niet, een kat kan ook spinnen om zichzelf gerust te stellen omdat hij pijn ervaart. 

Observeer
Katten laten pijn slecht laat zien en soms komt dat omdat de verandering zo geleidelijk is dat het eigenlijk niet opvalt. Katten voelen zich kwetsbaar wanneer ze pijn ervaren, normaal gesproken is een kat een jager, maar als ze zich kwetsbaar voelen dan kunnen ze zich als een prooidier gaan gedragen. Het is belangrijk om je kat goed te observeren in het gedrag en lichaamshouding om hem pijn te kunnen herkennen. Observeer hem sowieso om het ook op de lange termijn te kunnen herkennen. Zijn er bijv. gedragingen of uitingen die je normaal nooit zag, eet hij minder, loopt hij andere routes, vermijdt hij bepaalde hoogten, meer agressie, teruggetrokken, slechte vacht, minder spelen, gebit enz. Dit kan je een indicatie geven van pijn.

Verschillende soorten pijn
Er is een verschil tussen acute en chronische pijn. Acute pijn ontstaat vaak door een verwonding. Het gedrag zorgt ervoor dat het deel dat pijn doet ontzien wordt zodat de wond kan herstellen. Deze pijn kan, mits niet behandeld, wel overgaan in chronische pijn. Dit zie je soms bij gebitspijn.
Chronische pijn zie je helaas minder snel omdat de pijn vaak geleidelijk toeneemt. Zoals bijvoorbeeld bij (beginnende) artrose, blaasproblemen, chronische maag-darmproblemen (zowel diarree als opstopping), leverproblemen, alvleesklierontsteking, tumoren en gebitsproblemen. 

Stress of angst
Ook is het lastig om stress of angst van pijn te onderscheiden. De meeste katten die pijn ervaren kunnen stresssignalen of angstig gedrag laten zien omdat ze pijn hebben. Je kat kan zich dus anders gaan gedragen omdat hij stress of angst ervaart, maar het kan dus ook in combinatie met het voelen van pijn zijn. Soms is er een directe aanleiding zoals agressie na een val van een balkon, of dat hij vaker schrikt omdat er op zijn pootje is gestaan. Maar er is niet altijd een directe aanleiding te achterhalen en dan moet je dus op het veranderd gedrag letten.

Aan de hand van onderstaand plaatje kan je een inschatting maken of en in hoeverre je kat pijn ervaart. Zie je deze signalen/houdingen niet dan hoeft dat trouwens nog niet te betekenen dat je kat geen pijn ervaart.

Hoe leren katten?
Kittens kunnen op verschillende manieren nieuw gedrag aanleren. Kittens “apen” bij voorbeeld het gedrag van hun moeder of broertjes en zusjes na. Wanneer één kitten in de gordijnen klimt, dan is de kans groot dat een broer of zus dat ook gaat doen. Kittens kunnen net als volwassen katten goed associaties leggen. Zo kunnen zij leren dat een bepaalde prikkel (een prikkel is iets dat je kunt zien, horen, ruiken of voelen) altijd iets tot gevolg heeft. Het horen van de deurbel betekent dan dat er vreemde mensen op de stoep staan en mogelijk naar binnen komen. Deze vorm van leren heet klassiek conditioneren. Kittens leren ook van hun eigen gedrag. En wanneer dit gedrag iets fijns oplevert (een positieve beloning), dan is de kans groot dat het kitten dit gedrag vaker laat zien. Maar het kan ook zo zijn dat een kitten een reactie op het eigen gedrag helemaal niet fijn vindt. En dat betekent dat hij dat gedrag waarschijnlijk niet meer zal tonen. Deze vorm van leren noemen we met een moeilijk woord “operant conditioneren”. Deze manieren van leren worden aan de hand van een paar voorbeelden verder uitgelegd.

Klassiek conditioneren
Bij klassiek conditioneren legt een kitten een relatie tussen oorzaak en gevolg. Bijvoorbeeld: als jij rond etenstijd naar de keuken loopt en het keukenkastje open maakt waar de voerblikjes van het kitten staan, dan weet het kitten dat hij eten krijgt. Hij herkent alle stappen die je zet omdat je die in een vaste volgorde zet. Hij hoort je naar de keuken lopen, het kastje openen, het geluid van een blikje dat opengemaakt wordt en hij weet: dat betekent eten. Daarom komen ze op die vaste tijdstippen ook achter je aangerend wanneer je de keuken inloopt. En als je het kitten altijd iets te eten geeft als jij de keuken in loopt (een kattensnoepje, een stukje kaas of worst), dan komt hij altijd de keuken in gerend wanneer je daar naar binnengaat. Dat kan ook wel eens vervelend zijn. Dus als je dat niet wilt, moet je het kitten niet altijd iets geven als je in de keuken bent. 

Operant conditioneren
Bij deze vorm van leren, leert het kitten van het eigen gedrag en de gevolgen die dat heeft. En dan is het de vraag of het kitten die gevolgen leuk of niet leuk vindt. Vindt hij de gevolgen leuk, dan is de kans groot dat hij het gedrag vaker laat zien. Vindt hij de gevolgen niet leuk, dan is de kans groot dat hij dat gedrag niet meer zal vertonen. Bijvoorbeeld: als jij een klim- en krabpaal voor het kitten neerzet, dan hoop je dat hij die gaat gebruiken en niet aan jouw bank krabt. Hoe kun je jouw kitten nu leren aan die krabpaal te krabben? Door hem iedere keer als hij aan de krabpaal krabt, te belonen  met iets dat hij lekker vindt. De kans is dan groot dat hij vaker aan de krabpaal gaat krabben. Het kitten leert immers dat het krabben aan de krabpaal iets lekkers oplevert. Op een vergelijkbare manier kunnen kittens ook gedrag afleren. En daar hoef je zelf niet altijd wat voor te doen. Bij voorbeeld: kittens vinden het leuk om flink te klimmen en te klauteren. Wanneer hij in een plant klimt en met plant en pot omvalt, dan zal hij daar flink van schrikken. Het geeft een hoop kabaal en als het tegen zit heeft hij zijn pootje ook nog bezeert. De kans is groot dat het kitten daarna niet meer in die plant klimt. 

Overigens is het beter om dit soort voorwerpen, als het kitten net in huis is, even veilig weg te zetten. Kittens zijn net als kleine kinderen onbezonnen en zij zien niet altijd gevaar. En je wilt niet dat jouw kitten gewond raakt.

Hoe leuk is het om jouw kitten te zien leren!
Kittens leren op verschillende manieren en in dit artikel zijn een paar belangrijke leerprincipes uitgelegd. Ook jouw kitten leert op deze manier. Kijk maar eens goed naar het gedrag van jouw  kitten en dan zul je ontdekken wat hij allemaal leert en hoe hij dat doet. En misschien kun je er zelf ook nog jouw voordeel mee doen. Als jij doorhebt hoe jouw kitten leert en wat hij fijn en niet fijn vindt, kun je dit zelf ook gebruiken als jij jouw kitten iets wilt leren. 

Welke stappen kan je zetten om de kans op vreedzaam samenleven te vergroten?

Stap 1: een veilige kamer en geuren uitwisselen. Geef je kitten een veilige kamer waar de hond niet kan komen. In deze kamer staan dan zijn kattenbak, water, slaapplek, schuilplek en krabpaal. Je kunt ze alvast rustig aan elkaars geur laten wennen door slaapdekentjes uit te wisselen. Je kunt ook je kitten laten ruiken aan een borstel met haren van je hond hierop en andersom. Als zowel je kitten als je hond hier rustig op reageren dan kan je ze langzaam verder aan elkaar laten wennen. 

Stap 2: de deur op een kier. Reageren zowel je hond als het kitten rustig op elkaars geur dan kan je hen kennis laten maken met elkaar. Doe dit door een deur op een kiertje te zetten of een hordeur te plaatsen, waarbij je kitten aan de ene kant zit en je hond aan de andere kant. Lijn je hond hierbij aan omdat je niet wil dat hij te snel contact wil maken met je kitten. Het is de eerste keer dat ze elkaar zien en dit is een spannend moment voor jullie allemaal. De eerste indruk is heel belangrijk. Als je kitten niet blaast, gromt, een hoge rug maakt of wegrent, maar op een afstandje de situatie inschat dan kan je de deur wat verder openen. Je hond moet echter op afstand blijven, uit zijn enthousiasme kan hij te snel willen kennismaken. Je kunt hem als hij blijft zitten belonen met een hondenkoekje. Veel katten kijken liever de kat uit de boom en willen dus rustiger kennismaken. Als je kitten wel met blazen, grommen of wegrennen dan gaat het nog te snel voor je kitten. Doe de deur dan gewoon weer dicht. En herhaal dit op een ander moment tot je kitten wel rustig reageert op je hond.   

Stap 3: onder supervisie bij elkaar. Blijven je kitten en je hond rustig op elkaar reageren dan kan je ze, onder supervisie, bij elkaar laten. Een aantal aanpassingen in huis kunnen ervoor zorgen dat dan ook geen vervelende situaties tussen hen kunnen ontstaan. Situaties zoals dat je hond achter je kitten aanrent of je kitten begint te grommen of te blazen naar je hond kunnen hiermee voorkomen worden. Op de momenten dat je kitten niet los rondloopt maar in zijn eigen kamer is kan je je hond natuurlijk los rond laten lopen. Zo kan hij ook snuffelen aan de plekken waar het kitten geweest is en steeds meer wennen aan zijn aanwezigheid. 

Aanpassingen in huis

Omdat sommige honden een kat als prooidier kunnen zien of gewoon willen spelen met je kitten maar je kitten hier misschien (nog) niet aan toe is, is het belangrijk om de omgeving voor je kitten veilig te maken. Veel katten vinden het fijn om vanuit meerdere hogere plekken de omgeving te kunnen overzien en dan zelf te kiezen wanneer ze contact willen hebben met je hond. Zeker als het kitten geen honden gewend is, is dit belangrijk. Hier kan hij dan naar toe springen wanneer de hond te enthousiast op hem reageert. Daarnaast kan je nog andere aanpassingen in huis doen om de introductie tussen je hond en kitten goed te laten verlopen. Zo kan je denken aan een traphekje bij doorgangen, waar je kitten dan wel overheen kan springen en je hond niet. Je kitten kan dan ook altijd veilig naar zijn kattenbak, water en voer. En wanneer je kitten los in de woonkamer rondloopt kan je je hond in een bench houden met een lekkere kluif zodat hij meer bezig is met de kluif dan met het kitten. Ook kan je je hond aangelijnd houden wanneer je kitten in zijn buurt rondloopt. Dat zorgt ervoor dat hij je kitten niet te snel benaderd. 

De introductie van je hond met je kitten zit vol uitdagingen, maar met bovenstaande stappen vergroot je de kans op vriendschap tussen hen. Laat ze in de eerste weken echter nog niet zonder toezicht bij elkaar, dan kunnen zowel je kitten als je hond langzaam wennen aan het samenleven met elkaar en voorkom je vervelende situaties. 

Misschien vind jij het ook niet altijd makkelijk om de signalen goed te interpreteren. Wellicht is het kitten jouw eerste ervaring met een  eigen kat in huis. Daarom licht ik in dit artikel een tipje van de sluier van de kattentaal op. Aan de houding van het kattenlijf en de geluiden die je hoort, kun je veel opmaken. 

Erfelijkheid
Met erfelijkheid bedoelen we alle kenmerken en eigenschappen die kittens in de genen meegekregen hebben van de vader en de moeder. Sommige kenmerken zijn erfelijk bepaald, zoals de vachtkleur. Maar ook of een kitten zelfverzekerd en ondernemend is of meer timide heeft met erfelijkheid te maken. Net als de mate van hanteerbaarheid (handling). En dit laatste kan ook nog per kattenras verschillen. Zo is een Bengaal over het algemeen wat minder goed hanteerbaar dan een Pers.  Uit onderzoek is bekend dat vriendelijke vaders vaker kittens voortbrengen die nieuwsgierig en onderzoekend van aard zijn. We weten ook dat een moederpoes door meerdere katers bevrucht kan worden. Zij heeft dan een nestje kittens die verschillende vaders hebben. Dit kan een verklaring zijn voor de grote verschillen die je tussen de kittens uit één nest ziet.

Oogt je kitten ontspannen?
Een ontspannen kitten ligt op zijn buik met de voorpootjes onder zich gevouwen. Of het dier ligt languit op zijn zij en als het kitten helemaal ontspannen is op zijn rug. Wanneer het kitten ontspannen is en zich goed voelt, dan hoor je vaak het typische spingeluid. Dit hoor je ook vaak als een kitten geaaid wordt of lekker warm bij je op schoot ligt. Het kitten voelt zich heerlijk ontspannen. Hij zal met zijn oogjes knijpen of in slaap vallen. De oren staan rechtop naar voren en het staartje ligt ontspannen tegen het lijf aangevouwen.

Is je kitten wat angstig?
Een ontspannen kitten is een groot verschil met een kitten dat zich angstig voelt. Dan zie je het dier vaak met een lage houding en het lijf in elkaar gedrongen zitten. De pupillen zijn groot van angst en het kitten zal blazen. Daarmee probeert hij datgene wat angst inboezemt op afstand te houden. Het kitten kan voor van alles bang zijn. Voor mensen omdat hij niet goed gesocialiseerd is, voor een kat die al in huis is en die agressief naar het kitten slaat en gromt of voor een voorwerp dat veel lawaai maakt zoals een stofzuiger. De oren zijn plat en bij hevige paniek zijn de oren zo plat dat ze bijna niet meer te zien zijn. Een kitten dat zo bang is, moet je niet te dicht benaderen. Vergis je niet: een angstig dier kan hevige agressie inzetten! Je kunt het kitten het beste even met rust laten en onderzoeken waar het dier zo bang voor is. Als je dat weet, dan kun je het dier daar heel voorzichtig in kleine stapjes aan laten wennen.

Speelt je kitten te wild of is hij geïrriteerd of agressief?
Erfelijkheid, socialisatie en ervaringen maken dat ieder kitten uniek is. En dat maakt het mogelijk om een kitten te kiezen dat goed bij jou en jouw thuissituatie past. En afhankelijk van de leeftijd waarop jouw kitten in huis is gekomen, kun je zelf nog veel bijdragen aan het socialiseren en opvoeden van het kitten. Over het algemeen zal het kitten tussen de 7 en 14 weken oud zijn wanneer hij bij jou in huis komt. Je zit dan nog middenin de 2^e socialisatiefase die zo belangrijk is. Maak hier goed gebruik van door het kitten veel verschillende prikkels aan te bieden, lekker met het kitten te knuffelen en hem aan verschillende mensen, kinderen en dieren voor te stellen. En probeer het kitten daarbij vooral positieve leerervaringen op te laten doen. 

Is jouw kitten ziek of heeft hij pijn?

Ook kittens kunnen ziek worden. Bij dieren die bij voorbeeld buiten gevonden zijn, komt het vaker voor dat een kitten niesziekte of een darmparasiet heeft. Daarom is het belangrijk jouw kitten in te laten enten tegen katten- en niesziekte. Maar spelende kittens slaan elkaar ook makkelijk een keer in de oogjes. En een geïrriteerd oogje kan al snel in een oogontsteking overgaan. En dan komt er veel pus in het oogje te zitten. Klimmen, klauteren en hard rondrennen doen kittens veel. En dan valt er wel eens iets om waarbij een pootje geraakt wordt. Het lastige is dat kittens en katten vaak niet laten zien dat ze pijn hebben. Toch zijn er wel signalen die je kitten kan tonen wanneer hij zich niet lekker voelt. Bij voorbeeld omdat een speels kitten opeens lusteloos is en niet veel meer speelt. Of misschien een beetje hinkt en niet of veel minder eet. Of omdat een kitten spint terwijl hij niet geaaid wordt. Kittens (en volwassen katten) spinnen namelijk ook als ze pijn hebben of niet lekker in hun velletje zitten. Dit zijn allemaal signalen die erop duiden dat er iets mis is. Als dit gedrag langer dan een dag duurt is een dierenartsbezoek nodig. 

Leer de signalen lezen en je hebt er veel profijt van!
Wanneer jij de signalen en de lichaamshouding van jouw kitten goed kunt lezen, dan heb je daar veel plezier en profijt van. Jij begrijpt jouw kitten beter en daar kun je jouw gedrag op afstemmen. Je verstandhouding met het kitten wordt er beter van en bij ziekte of pijn ben je er op tijd bij. 

Erfelijkheid
Met erfelijkheid bedoelen we alle kenmerken en eigenschappen die kittens in de genen meegekregen hebben van de vader en de moeder. Sommige kenmerken zijn erfelijk bepaald, zoals de vachtkleur. Maar ook of een kitten zelfverzekerd en ondernemend is of meer timide heeft met erfelijkheid te maken. Net als de mate van hanteerbaarheid (handling). En dit laatste kan ook nog per kattenras verschillen. Zo is een Bengaal over het algemeen wat minder goed hanteerbaar dan een Pers.  Uit onderzoek is bekend dat vriendelijke vaders vaker kittens voortbrengen die nieuwsgierig en onderzoekend van aard zijn. We weten ook dat een moederpoes door meerdere katers bevrucht kan worden. Zij heeft dan een nestje kittens die verschillende vaders hebben. Dit kan een verklaring zijn voor de grote verschillen die je tussen de kittens uit één nest ziet.

Socialisatie
Met socialisatie bedoelen we het sociaal maken van het kitten naar mensen of dieren. Waardoor het kitten later op een fijne manier kan samenleven met mensen en andere dieren. Een kitten leert dit in twee belangrijke leerperiodes van het kittenbestaan. De eerste periode noemen we de 1^e socialisatiefase. Het kitten is dan 2 tot 7 weken oud. In deze periode is het belangrijk dat een kitten zo veel mogelijk kennis maakt met van alles en nog wat. Zoals geluiden van radio of televisie en de wasmachine. En heel belangrijk: het kennismaken met mensen en dieren zodat het kitten uitgroeit tot een sociaal dier. Door met een moeder, broertjes en zusjes op te groeien leert het kitten veel sociaal gedrag. En in het contact met mensen is het belangrijk dat je het kitten dagelijks in handen neemt en het kitten aait en knuffelt. In deze 1^e socialisatiefase van 2 tot 7 weken zijn kittens over het algemeen niet bang en juist erg nieuwsgierig. Daarom is dit de beste tijd om veel nieuwe indrukken op te doen. In de 2^e socialisatiefase, van 7 tot 14 weken, leert een kitten ook nog heel erg veel. De kittens kunnen dan wel wat banger zijn dan tijdens de 1^e socialisatiefase. En opnieuw laat je het kitten aan allerlei prikkels, zoals geluiden, geuren en voorwerpen wennen en ga je door met het contact tussen mens en dier.

Ervaringen
Behalve de erfelijkheid en de socialisatie van een kitten, zijn de ervaringen die een kitten opdoet ook belangrijk. Een kitten dat opgroeit in een huis met mensen, kinderen en dieren doet heel andere ervaringen op dan een kitten dat opgroeit in een huis met één eigenaar. Het is fijn en wenselijk dat een kitten zo veel mogelijk positieve ervaringen opdoet. Opgroeien in een huis waar mensen op een fijne manier met het kitten omgaan, maken dat het  kitten later niet bang is voor mensen. Het kitten heeft geleerd dat je van mensen eten en drinken krijgt, dat je lekker geaaid wordt en dat ze ook nog met je spelen. Een kitten dat opgroeit in een huis met kleine kinderen die steeds aan zijn staart trekken en hem vaak uit de slaap halen, zal een minder positieve associatie met kinderen opbouwen. En misschien zelfs wel bang zijn voor kinderen. Wanneer kittens opgroeien in een zeer rustige  omgeving, dan kan een eigenaar bij voorbeeld wat vaker kinderen uitnodigen om langs te komen. Zij kunnen dan met de kittens spelen en de kittens wennen zo toch aan kinderen. Voor de kinderen en de kittens leuk! 

Ieder kitten is uniek
Erfelijkheid, socialisatie en ervaringen maken dat ieder kitten uniek is. En dat maakt het mogelijk om een kitten te kiezen dat goed bij jou en jouw thuissituatie past. En afhankelijk van de leeftijd waarop jouw kitten in huis is gekomen, kun je zelf nog veel bijdragen aan het socialiseren en opvoeden van het kitten. Over het algemeen zal het kitten tussen de 7 en 14 weken oud zijn wanneer hij bij jou in huis komt. Je zit dan nog middenin de 2^e socialisatiefase die zo belangrijk is. Maak hier goed gebruik van door het kitten veel verschillende prikkels aan te bieden, lekker met het kitten te knuffelen en hem aan verschillende mensen, kinderen en dieren voor te stellen. En probeer het kitten daarbij vooral positieve leerervaringen op te laten doen.